Nevşehir Ve Çevresinde Yaşamış Olan Karamanlı Ortodoks Türklerin Sözlü Ve Yazılı Kültür Ürünlerinin Tespiti Derlenmesi ve İncelenmesi Projesi
Projenin Konusu:
Anadolu’da Türkçe konuşan ve yazılarında Yunan alfabesi kullanan zümre Karamanlı Ortodoks Türkler olarak adlandırılmaktadır. Milli mücadelenin son döneminde açık bir biçimde Türk Ortodoks olarak adlandıran ve tarihi süreçte ise Ortodoks Rum toplumu içerisinde ayrı bir kimlikle Zımmiyan-ı Karaman veya Karamanyan olarak adlandırılan bu topluluk, Anadolu’da özellikle Karaman, Konya, Kayseri, Niğde, Nevşehir ve Isparta gibi yerlerde yaşamıştır. TBMM ile Yunan Hükümeti arasında 30 Ocak 1923 tarihinde imzalanan “Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol” gereğince Türk topraklarında yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyruklarıyla, Yunan topraklarında yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının 1 Mayıs 1923 tarihinden başlayarak zorunlu mübadelesine girişilmiştir. Bu kapsamda, Nevşehir ve çevresinde (Nevşehir Merkez, Ürgüp, Mustafapaşa), Derinkuyu (Suvermez, Yazıhöyük, Zile), Niğde (Gölcük, Misti/Misli Fertek, Sementra, Andaval, Hasköy, Aravan/kumluca, Kurdanos/Hamamlı, Bor), Aksaray (Güzelyurt, Uluağaç), Kayseri (İncesu, Zincidere, Pınarbaşı, Endürlük, Develi) yaşamakta olan Karamanlı Ortodoks Türkler, Yunanistan’ın başta Selanik olmak üzere çeşitli şehirlerine yerleştirilmiştir. Günümüzde Yunanistan’ın Selanik, Larissa, Eviya Adası (Prokopi, Neasinasos, Neapoli, Neagelveri, Kapadokya) Atina, Prea, Halkida gibi yerleşim yerlerinde yaşayan Karamanlı Ortodoks Türkler zengin ve köklü sözlü ve yazılı kültür ürünlerine.xml:namespace prefix = o ns = urn:schemas-microsoft-com:office:office />
Projemizin konusunu, Nevşehir (Merkez, Ürgüp, Mustafapaşa), Derinkuyu (Suvermez, Yazıhöyük, Zile), Niğde (Gölcük, Misti/Misli Fertek, Sementra, Andaval, Hasköy, Aravan/Kumluca, Kurdanos/Hamamlı, Bor), Aksaray (Güzelyurt, Uluağaç), Kayseri (İncesu, Zincidere, Pınarbaşı, Endürlük, Develi)’den Yunanistan’a göç eden Karamanlı Ortodoks Türklerin sözlü ve yazılı kültür ürünleri oluşturmaktadır. Bu zümrenin salnameleri, efsaneleri, halk hikâyeleri, masalları, türküleri, ağıtları, manileri, ninnileri, atasözleri, deyimleri, bilmeceleri, tekerlemeleri vb. sözlü ve yazılı kültür ürünlerinin yanı sıra projede belirtilen yerleşim yerlerinde bulunan kilise, hamam, çeşme, mezar gibi çeşitli yapılarda ve evlerde bulunan duvar yazıları ve kitabeler ile Karamanlı Ortodoks Türklerin giyim, kuşam ve süslenme, müzik ve halk dansları gibi kültürel unsurları da çalışmanın konusu içerisindedir
Projenin Amacı ve Önemi:
Yüzyıllar boyunca Nevşehir ve çevresinde Müslüman Türklerle birlikte yaşayan Karamanlı Ortodoks Türklerin sözlü ve yazılı kültür ürünlerinin derlenmesi ve incelenmesi, onların sosyo-kültürel hayatının yanı sıra aynı kaynaktan beslenen; fakat zamanla coğrafya ve dine bağlı olarak farklı şekillerde temayüz eden Türk inanış ve düşünce sistemi ve bunların dışavurumlarını ortaya koyması bakımından oldukça önemlidir. Bu proje, derin bir tarihe ve geniş bir coğrafyaya sahip olan, farklı din ve kültürlerden beslenen Türk kültürünün zenginliğini ortaya koyması ve ileride bu konuda yapılacak daha kapsamlı çalışmalara kaynaklık etmesi bakımından önemlidir
Projenin Hedefleri:
Bu proje ile Ortodoks Karamanlı Türklerinin sosyo-kültürel hayatı, göç serüvenleri, sözlü ve yazılı kültür ürünlerinin bir bütünlük içerisinde ve disiplinler arası bir çalışma yöntemiyle incelenerek bilim dünyasına kazandırılması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda hem yazılı kaynaklar hem de sözlü kaynaklardan ve somut kültürel mirastan yararlanılacaktır. Tarihi ve dili üzerine çeşitli araştırmalar yapılan bu zümrenin günümüze kadar bilimsel olarak derlenip incelenmemiş olan sözlü ve yazılı kültür ürünleri derlenip incelenerek bu zümrenin kültürel yapısının bilimsel bir şekilde ortaya konulması hedeflenmektedir